هملت شاهزاده دانمارک

هملت؛ تراژدی تردید و انتقام

هملت، یکی از برجسته‌ترین و ماندگارترین آثار ویلیام شکسپیر است که جایگاه ویژه‌ای در ادبیات جهان دارد. این نمایشنامه هملت، داستانی روان‌شناختی و پیچیده را روایت می‌کند که ذهن خواننده را به چالش می‌کشد. داستان حول شاهزاده‌ی دانمارک، هملت شکسپیر، می‌چرخد که پس از مرگ ناگهانی پدرش، به شدت غمگین و سرگردان است. زمانی که روح پدرش به او ظاهر می‌شود و فاش می‌کند که توسط عموی هملت، کلادیوس، به قتل رسیده، هملت وظیفه‌ی سنگین انتقام را بر دوش خود احساس می‌کند.

کتاب هملت، به جای یک داستان ساده‌ی انتقام‌جویی، کاوشی عمیق در مفاهیم تردید، جنون، خیانت و ماهیت زندگی است. هملت با این پرسش وجودی دست‌وپنجه نرم می‌کند که آیا باید به غریزه‌ی انتقام خود عمل کند یا در برابر سرنوشت تسلیم شود. این نمایشنامه به دلیل دیالوگ‌های فلسفی و شخصیت‌پردازی‌های عمیق خود، تا به امروز مورد توجه منتقدان و علاقه‌مندان به ادبیات قرار دارد.


آثار شکسپیر در زبان فارسی توسط مترجمان گوناگونی ترجمه شده اند، و حتی بوده اند مترجمانی که ترجمه دوره آثار او را در برنامه قرار داده اند. شکسپیر بعد از مولیر دومین نمایشنامه نویسی است که آثارش به فارسی ترجمه شده و قدمت این ترجمه ها گاه به قریب صد سال می رسد. این ترجمه ها که به دلایل گوناگون و توسط اشخاص مختلف انجام شده سرگذشت جالب و پرفراز و نشیبی دارند.

یکی از معروف ترین ترجمه هایی که از سه اثر برجسته او به فارسی انجام شده، توسط محمود اعتماد زاده یا همان م. ا. به آذین بوده است. به آذین سه اثر کلیدی و مهم شکسپیر را به فارسی درآورده است؛ هملت، اتللو و شاه لیر. بیش از نیم قرن از عمر این ترجمه ها می گذرد بااین حال هنوز ازجمله معروف ترین و مقبول ترین ترجمه های آثار شکسپیر به حساب می آیند. چنانکه ترجمه های حاضر که سال های دور توسط ناشران گوناگون نیز منتشر شده اند، در چاپ تازه و شکیلی که نشر دات از آن ها به بازار فرستاده است، در مدت زمان نه چندان طولانی و با تیراژهای سه هزار تایی، تاکنون به ترتیب شهرت و محبوبیت این نمایشنامه ها، هملت هشت بار، اتللو شش بار و شاه لیر چهار بار تجدید چاپ شده است. 

جالب اینکه به آذین این ترجمه ها را به احتمال قریب به یقین از زبان فرانسه انجام داده است، اما شهرت او از یک سو و استفاده از زبانی ادبی و کم وبیش فاخر در این ترجمه ها و درعین حال روانی شان باعث شده مخاطب فارسی زبان به آن ها روی خوش نشان بدهد. درحالی که با توجه به ویژگی خاص زبانی این آثار و استفاده آن ها از نثر اوایل قرن هفدهم که تاکنون تحول بسیار پیدا کرده، بحث زبان و نثر آثار شکسپیر در برگردان فارسی را به نکته ای اساسی بدل می سازد که البته تاکنون کمتر مترجمی توانسته به این حوزه وارد شود. شیوه ترجمه اغلب مترجمان آثار شکسپیر که در میان آن ها چهره های نامدار فراوان است، اغلب ذوقی بوده و به آذین نیز با توجه به استفاده از شیوه ای که مقبول طبع خوانندگان قرار گرفته، ترجمه های خود را به نمونه هایی موفق در این زمینه بدل ساخته که با گذشت چندین دهه از ترجمه شان هنوز کهنه نشده و پرطرفدارند.

سه نمایشنامه «هملت» / «اتللو» / «شاه لیر» که در حدفاصل ۱۶۰۲ تا ۱۶۰۵ نوشته شده اند، به دوره اوج خلاقیت هنری شکسپیر تعلق دارند و هر سه کم وبیش به موضوع عشق و خیانت می پردازند که از مفاهیم کلیدی در آثار شکسپیر محسوب می شوند و نشان می‌دهند که تراژدی چیست و می‌تواند چه تأثیر عمیقی بر مخاطب بگذارد.

البته عشق در این آثار به اشکال گوناگون متجلی می شود، از عشق پدر به فرزند و برعکس گرفته تا عشق مرد و زن به یکدیگر و به تناسب آن خیانت نیز به شکل های متفاوت به مخاطب ارائه شده است. 

برای نمونه در هملت شخصیت اصلی نمایشنامه، از یک سو درگیر عشقی سوزان با اوفلیاست و از دیگرسو با ماجرای خیانت عمو و مادرش که با همدستی هم، پدرش را به قتل رسانده اند روبه روست. در اتللو، عشق سوزان شخصیت اصلی (اتللو) به دزدمونا با شراره های بدبینی و خیانت درآمیخته؛ و سرانجام در شاه لیر، عشق بی شائبه ی پدر به دو تَن از فرزندانش با بی وفایی آنها همراه شده و تنها دختر کوچک است که با وجود بی مهری پدر، همچنان عاشقانه به او مهر می ورزد. شکسپیر در هر سه این آثار عشق و خیانت را در هم آمیخته و در موقعیت های انسانی متفاوت آنها را پیش روی مخاطب می گذارد. 

خرید کتاب هملت

اگر به دنبال اثری هستید که همزمان با یک داستان دراماتیک، شما را به فکر درباره‌ی مفاهیم اساسی زندگی و مرگ وادارد، خرید کتاب هملت یک انتخاب عالی است. ترجمه‌های متعددی از این اثر در بازار وجود دارد، علاوه بر هملت انتشارات دات، هملت نشر چشمه  نیز به دلیل ترجمه‌ی دقیق و باکیفیت خود، یکی از نسخه‌های معتبر برای علاقه‌مندان به ادبیات کلاسیک است.