حا سین نون

نوشتن درباره تاریخ اسلام به خصوص با محوریت ائمه و اهل بیت گرامی ایشان، باوجود داشتن پاره ای جذابیت ها، از مشکلات خاصی نیز برخوردار است. به خصوص وقتی پای نحوه شخصیت پردازی به میان می آید و یا نویسنده سعی می کند از تخیل خود، برای هرچه بارورتر کردن داستان استفاده کند. به این ترتیب نوشتن چنین داستانی بدل می شود به راه رفتن روی لبه ی باریک و تیزی که هر آن امکان لغزیدن از روی آن وجود دارد و در صورت عدم توجه می تواند به حاشیه هایی منجر شود که کل کار نویسنده را نیز زیر سؤال ببرد. 

سید علی شجاعی در رمان «حاء.سین.نون» به روایت یازده سال آخر زندگی امام حسن مجتبی (ع) که دربرگیرنده ایام صلح و سپس شهادت ایشان است پرداخته. بعد از اشاره به نام گذاری زیبا و خلاقانه این رمان که با توجه به دستمایه آن، شأن نزولی روشن دارد؛ مهم ترین ویژگی این اثر  به سلامت جستن از روی همان لبه تیزی است که در ابتدای این نوشته بدان اشاره شد.

به خصوص اگر توجه داشته باشیم که دستمایه رمان درباره یکی از پیچیده ترین موضوعات تاریخ اسلام است که با توجه به شرایط خطیر امام حسن مجتبی (ع) و محتوای صلح ایشان با یکی از بدنام ترین غاصبان خلافت (یعنی معاویه) با تحلیل های گوناگون و تشتت آراء و اظهارنظرهای متقابل و متناقض، همراه بوده که همه این ها بر حساسیت بیشتر این دستمایه برای نوشتن رمان، آن هم رمانی که تخیل نویسنده بخش قابل توجهی از آن را تشکیل می دهد، افزوده است.

در چنین شرایطی کاملاً پیداست که اوضاع واحوال بسیار مستعد آن بوده که نویسنده در گرداب این حواشی دچار شود، که خوشبختانه این گونه نشده است. چنین توفیقی بیش از هر چیز حاصل بررسی و تحقیق در خور اعتنای نویسنده در زمینه ی مضمون تاریخی رمان بوده است، درواقع شجاعی با اشراف قابل قبولی نسبت به جزئیات تاریخی این دوره به نوشتن این رمان پرداخته و اگر به ضرورت مدیوم رمان و برای غنای ادبی آن از تخیل خود بهره گرفته و چیزی بر آن افزوده و یا کم کرده، بر اصل ماجرا که نسبت به آن حساسیت های بسیاری وجود دارد، خدشه ای وارد نشده.

در همین راستا باید استفاده هوشمندانه نویسنده از زاویه دید اول شخص برای این رمان اشاره کرد. به خصوص اینکه ایده مرکزی رمان حکایت صلح امام است که علاوه بر دیدگاه های متفاوت، جنبه های مبهم نیز کم ندارد. بنابراین استفاده از راوی دانای کل می توانست برای این رمان و این موضوع نوعی نقض غرض باشد؛ نویسنده با آگاهی از این مهم از راوی اول شخص استفاده کرده تمهیدی که هم امکان روایت ماجرا از طریق راوی های متعدد را به وجود آورده که تفاوت نگاهشان به ماجرا هم جنبه های مختلف داستان را بازگشایی می کند و هم حال و هوای متناقض نمای برداشت های دیگران از این اتفاق را به خوبی به خواننده منتقل می کند.

نثر رمان منسجم و پیراسته است و زبان روایت فاخر سید علی شجاعی در «حاء.سین.نون» توفیق آن را یافته که از معدود رمان های تاریخی و مذهبی و موفق سال های اخیر را در برابر مخاطبان قرار دهد که هم علاقه مندان روایت های مذهبی را جذب می کند و هم علاقه مندان جدی رمان فارسی را. گفتنی ست این رمان در بیست و پنجمین دوره جایزه کتاب فصل به عنوان اثر برگزیده در حوزه رمان انتخاب شده.

* معرفی کتاب از الف کتاب