سفرهای گالیور

جاناتان سوییفت زادهٔ ۳۰ نوامبر ۱۶۶۷، طنزنویس، شاعر و نویسنده رساله‌های سیاسی اهل ایرلند بود که در دوبلین زاده شد. سوییفت پس از شرکت در جنگ‌های استقلال ایرلند به انگلستان رفت و به فعالیت سیاسی پرداخت. در بازگشتش به ایرلند، ریاست کلیسای جامع سنت پاتریک، دوبلین را به‌عهده گرفت و در همین دوران آثار زیادی را به رشته تحریر درآورد. سوییفت را یکی از چیره‌دست‌ترین نثرنویسان ادبیات انگلیسی می‌دانند. معروف‌ترین اثر او سفرهای گالیور‏ (۱۷۲۶) است. همچنین، از آثار کوتاه‌ترش می‌توان قصهٔ لاوک (۱۷۰۴)، پیشنهاد مؤدبانه (۱۷۲۹) و نبرد کتاب‌ها (۱۷۰۴) را نام برد. سوویفت در۱۹ اکتبر ۱۷۴۵ چشم از جهان فرو بست.

محمود گودرزی متولد ۱۳۵۶ در شیراز و دانش‌آموخته‌ی زبان و ادبیات فرانسوی است. او کار ترجمه‌ی ادبی را از سال ۱۳۸۵ با ترجمه‌ی داستان‌هایی کوتاه از امیل زولا برای مجله‌ی ادبیات داستانی آغاز کرد و هم‌زمان به کار ترجمه‌ی آثار سینمایی در بخش دوبله رو آورد که حاصل آن ترجمه‌ی بیش از سیصد عنوان فیلم بود. از سال ۱۳۹۰ با انتشار دو کتاب در انتشارات مکتب تهران فعالیت‌های ادبی‌اش را گسترده‌تر کرد که نتیجه‌اش انتشار بیش از سی‌عنوان کتاب بوده است. از میان این‌عناوین می‌توان به مانون لسکو، رؤیا، مادام کاملیا، مرد کوچک (نشر افق)، زندگی‌نامه‌ی گابریل گارسیا مارکز و بورخس (انتشارات علمی‌وفرهنگی)، عقاب (انتشارات مروارید) و سه‌جلد از آثار ادوگاوا رانپو (نشر چترنگ) اشاره کرد.

سفرهای گالیور با نام فرعی سفرهایی به میان برخی از اقوام دوردست جهان در چهار بخش به شرح ماجراجویی‌های دورودراز لموئل گالیور می‌پردازد که شانزده سال و هفت‌ ماه طول می‌کشد. کتاب با شرحی مختصر درباره‌ی زندگی شخصی گالیور و در کشور انگلستان شروع می‌شود. او پزشکی خانواده‌دار است که رؤیای سفر و کسب آموزه‌های جدید به کار در دریاها می‌کشاندش و در این میان به چهار سرزمین عجیب‌وغریب پا می‌گذارد؛ «لیلیپوت» سرزمین آدم‌کوچولوها، «برابدینگنگ» سرزمین مردمانی غول‌پیکر، احمق و بی‌سیاست که با گالیور مثل حیوانات سیرک برخورد می‌کنند، «لاپوتا» جزیره‌ای معلق در آسمان با مردمانی دانشمند و فیلسوف، و در آخر سرزمین «هویهنهنم‌ها» اسب‌هایی باهوش و دانا که از بی‌شعوری «یاهوها» (انسان‌ها) در عجب‌اند. روایت اول‌شخص گالیور در سفرنامه‌اش خالی از هیجان و بی‌هیچ واکنش احساسی نوشته شده است، او تنها به روایت دقیق ماجراها اکتفا کرده و درنهایت به خواننده این اطمینان را می‌دهد که هرآنچه نوشته همه حقیقت است و ذره‌ای دروغ در آن راه نیافته است.

جاناتان سوییفت با تلفیق سنت سفرنامه‌نویسی کلاسیک‌، طنز و ژانر فانتزی هجویه‌ای نوشته است درباره‌ی جامعه‌ی قرن هجده انگلستان، اما برخلاف سفرنامه‌نویس‌های کلاسیک تنها به روایت خاطرات و مخاطرات سفر نپرداخته و با نسبت‌‌دادن ویژگی‌های مردمان انگلستان به ساکنین سرزمین‌هایی خیالی امکانی فراهم آورده تا نگاهی انتقادی به سیاست‌، اجتماع و شخصیت‌های تاریخی هم‌عصرش داشته باشد و آن‌ها را به ریشخند بگیرد. از طرف دیگر سفرنامه‌ی گالیور به‌قدری رنگ‌و‌بوی تخیل دارد که می‌تواند همتای سفرهای دون‌کیشوت افسانه‌ای باشد. گالیور برخلاف دون‌کیشوت به ‌جنگ دشمنان فرضی نمی‌رود اما هدفش از روایت این سفرها براندازی ظلم‌ و استبداد حاکمان است، مسئله‌ای که در نامه‌‌‌ به ناشرش آن را دلیل انتشار کتاب می‌داند و از تغییرنکردن اوضاع جهان بعد از انتشار آن اظهار نارضایتی می‌کند. 

چرا باید این کتاب را بخوانیم؟

• سفرهای گالیور یکی از اولین‌ رمان‌های تأثیرگذار در نوع ادبیات آرمان‌شهری است که با زبانی طنز درباره‌ی ویژگی‌های جوامع پادآرمان‌شهری بحث می‌کند. نویسنده با گوشه‌چشمی به جمهور افلاطون و اتوپیای توماس مور نگاه بدبینانه‌اش را درباره‌ی نظام‌های سیاسی حاکم بر زمانه‌اش نشان می‌دهد. کتاب مشخصاً بر جورج اورول تأثیر فراوان گذاشته است.
• سفرهای گالیور نقدی است بدبینانه درباره‌ی ناکارآمدی خردگرایی و روشنگری اروپایی.
• سفرهای گالیور یکی از مهم‌ترین آثار ادبی کلاسیک است که ریشه‌‌ی بسیاری از آثار مهم بعدی را می‌‌توان در آن پیدا کرد و شناخت آن، خواندن و فهمیدن آثار پس از خود را آسان می‌کند.
• سوییفت با استفاده از طنز و بسیاری از انواع ادبی چون فانتزی، علمی‌تخیلی و پیکارسک دست به خلق شاهکاری زده است که تمام گروه‌های سنی از خواندن آن لذت خواهند برد.
• بسیاری از ترجمه‌‌های موجود برای کودکان و نوجوانان خلاصه شده و به همین دلیل بخشی از کنایات و هجویات طنزآمیز آن حذف شده‌اند. چنین نسخه‌هایی تنها بر ماجراجویی‌های گالیور و وقایع دردسرسازی که پشت سر می‌گذارد تأکید کرده‌اند. از این منظر خواندن ترجمه‌ی نسخه‌ی کامل کتاب خالی از لطف نیست.

مقالات وبلاگ

هجویه شوخ‌طبعانه

سوییفت با هجو رفتارهای حاکمان سرزمین‌های خیالی به انتقاد از مردم و حاکمان عصر خودش پرداخته، نظامی سلطه‌گر و ‌انتقادناپذیر و مردمی نامعقول و بی‌منطق. هریک از سفرهای گالیور تأکید و تلنگری است بر ویژگی‌های نژاد انسان.