نمایش های ایرانی 5

درباره کتاب:

نمایش تخته حوضی بر محور دو تیپ اصلی استوار است؛ یکی سیاه و دیگر ارباب ـ که در بسیاری موارد، خلیفه، سلطان و حاکم جای ارباب را می گیرد. با این همه این جابه جایی در ماهیت کلی کار تغییری حاصل نمی کند. تنگی ارتباط این دو تیپ سبب می شود که در طول نمایش بده بستان های جذاب و جالبی بین سیاه و ارباب به وجود آید. آنطور که سعدی افشار می گوید، سیاه و ارباب باید با یکدیگر جفت باشند و زبان هم را به خوبی بفهمند. این خوب فهمیدن سبب می شود که سیاه و ارباب بتوانند به پرحرفی بپردازند؛ پرحرفی یکی از لحظات و قطعات سیاه بازی است که در جایی از بازی، ارباب شروع می کند به سخن گفتن و سیاه میان حرفش می پرد، تا اینکه سرانجام کار به جایی می رسد که شاه، حاکم، سلطان، یا ارباب، سیاه را از مجلس (صحنه) بیرون کند و به این وسیله راهی پیدا می کند تا تماشاگر را برای لحظات ناب تر کمدی آماده کند.

این کتاب جلد پنجم از مجموعه نمایش های ایرانی است .کتاب شامل ده بخش است . در بخش اول به صورت کلی مروری اجمالی بر نمایش های ایرانی قبل و بعد از اسلام شده است . بخش دوم به نمایش های ایرانی از آغاز اسلام تا کنون می پردازد . در این بخش آیینه گردانی و منشا پیدایش آن، آیینه گردانی از منظر نمادشناسی، خرمن گردانی و منشا پیدایش آن مورد بررسی قرار گرفته است. بخش سوم به کلچک بازی و منشا پیدایش آن، عیّار و عیار، ویژگی های عیاران و ... اختصاص دارد. در بخش چهارم که به نمایش عروسکی اختصاص یافته است نمایش عروسکی و چگونگی اجرای آن، منشا پیدایش نمایش عروسکی، نمایش عروسکی در ایران قبل از اسلام و در ایران اسلامی، گرایش های نمایش عروسکی، فانوس خیال و ... مورد توجه قرار گرفته است. در بخش پنجم نمایش سیاه بازی، در بخش ششم نمایش هیکل سوزی، در بخش هفتم نمایش دلقک بازی در دربار، و در بخش هشتم نمایش خیابانی مورد بررسی قرار می گیرد . دو بخش آخر نیز اختصاص به نمایش دامادکشان و محکوم گردانی دارد .