نوروز نامه در منشا و تاریخ و آداب جشن نوروز

              «بـنام خدای بهار آفرین

            بهار آفرین را هزار آفرین

           به جمشید و آیین پاکش درود

         که نوروز از او مانده در یادبود»

” نوروز نامه “ کتابی است از عمر خیام نیشابوری، فیلسوف، ریاضیدان، محقق، منجم و شاعر بزرگ پارسی گوی سدة پنجم هجری، که به صورت رساله ای در بیان سبب وضع جشن نوروز و کشف حقیقت آن و اینکه کدام پادشاه آن را نهاده و چرا آن را بزرگ داشته اند، نگاشته شده است.

از این کتاب دو نسخه خطی باقی مانده‌ است. یکی نسخهٔ لندن و دیگری نسخه برلن.

خیام یادداشت‌هایی فراهم آورده بود تا از آن کتابی دربارهٔ نوروز بپردازد و شاید عمرش وفا نکرده و یا اصلاً به آن نپرداخته و یادداشت‌هایش پس از او به وسیلهٔ دیگران به شکل کتاب موجود درآمده است.»

نوروزنامه منسوب به شاعر گران‌مایه و عالی‌قدر ایران خیام است.

خیام، در دیباچه و سبب تألیف کتاب، پس از حمد و ثنای خداوند، در خصوص نگارش کتاب چنین آورده است: 

دوستی که بر من حق صحبت داشت و در نیک عهدی یگانه بود، از من التماس کرد که سبب نهادن نوروز چه بوده است و کدام پادشاه نهاده است؟ التماس او را مبذول داشتم و این مختصر جمع کرده آمد به توفیق جل جلاله.» مؤلف پس از آن در خصوص سبب نهادن نوروز می گوید که «چون بدانستند که آفتاب را دو دور بود، یکی آنکه هر سیصد و شصت و پنج روز و ربعی از شبانروز به اول دقیقه حمل باز آید به همان وقت و روز که رفته بود، بدین دقیقه نتواند آمدن، چه هر سال از مدت همی کم شود، و چون جمشید آن روز را دریافت، نوروز نام نهاد و جشن آیین آورد و پس از آن پادشاهان و دیگر مردم بدو اقتدا کردند.

این کتاب به‌سعی و تصحیح مجتبی مینوی، و همکاری صادق هدایت، در سال 1312 توسط کتابخانه‌ی کاوه به چاپ رسیده است.