الگوهای سازمانی

درباره کتاب:

الگوهای سازمانی و استعارهها، ادراکات ما را شکل میدهند که به نوبه خود اعمال ما را هدایت میکند. همان طور که سرعت تغییر بیشتر می شود، الگوهای گوناگون جدید نیز افزایش مییابد. با این حال، برخی معتقدند نهادهای اجتماعی ما که دارای الگوهای قدیمی سازمان هستند به شیوه ای بنیادی رو به زوال هستند. در آغاز هزاره جدید، خطرها به شکلی فزاینده زیاد است.

الگوها، الگوها همه جا! فراوانی الگوهای سازمانی با سرعتی سرسام آور، چشم انداز تجارت مدرن را به هم می ریزد. در الگوهای جدید، آنها که در رأس قرار می گیرند و از بهترین مکتب تجارت و شرکت شکل گرفته اند با همان تبلیغات آخرین مدل ماشین های ورزشی معرفی می شوند. مطبوعات تجاری در مقام نمایشگاهی مجازی برای نمایش غیرمستقیم شیک ترین و داغ ترین الگوهای سازمانی به کار می روند.

الگوها قدرتمند هستند؛ زیرا ادراکات ما را شکل می دهند و ادراکات ما، اعمالمان را هدایت می کنند. آنها چه صوری شکل گرفته باشند و آگاهانه بیان شوند، چه غیرصوری تصورشده و به شکل ناخودآگاه ارائه شوند (رجوع کنید به فصل های 2 و 10) شیوه ای را که ما تمام سیستم های بشری از جمله تجارت را سازمان داده و با آن ارتباط برقرار می کنیم شکل می دهند.

شاید الگوهای جدید، آینده گرایانه به نظر برسند؛ اما بسیاری از آنها مانند قالب هایی که در غلات شیرین صبحانه پیدا می شوند نامیده شده اند: شبدر، ستاره، تارعنکبوت، آمیب و غیره. روشن است که اینها بیشتر از آنکه تشریفات اداری و فردسالاری باشند، شوخی به نظر می رسند. درست مانند چیزی که می خواهیم با آن بازی کنیم و فقط سرگرم شویم. چرا که نه؟ شاید ما به عصر طلایی الگوهای سازمانی رسیده ایم. شاید فقط داریم به سمت جوانی جمعی مان برمی گردیم. عصر طلایی باشد یا نه، شکوفایی الگوهای سازمانی، استعاره ها و انقلاب سریع و نفس گیر اینترنت، ادراکات ما از اینکه «سازمان» چیست، محدودیت ها و طول عمر آن کدام است و ساختار و پتانسیل آنچه را می تواند باشد به چالش می کشد.

پیشروی داده های تجارت الکترونیک در دنیای ما که به تازگی شبکه ای شده، ایده های نیوتونی سازمان های مکانیستی را کنار می زند. با این حال الگوهای قدیمی هنوز در بسیاری از سازمان ها رایج هستند (رجوع کنید به فصل 6) همان طور که در فکر بیشتر ما این طور است و امکان دارد برای مدتی به همین شکل ادامه یابد.

گرچه امکان دارد پیشگامان تجارت الکترونیک و پیشینیان آنها میلیاردها نانوثانیه پیش، تشریفات اداری را به دست فراموشی سپرده باشند، شاید شرکت شما تازه از خواب بوروکراتیک عصر صنعت بیدار شده باشد. یا شاید در حال برنامه ریزی مجدد برای پویاتر و قابل انعطاف تر شدن است (رجوع کنید به فصل 8) با وجود این، هنوز یک سازمان با ساختاری نسبتا سنتی است. شاید یک تجارت خانوادگی شکوفا یا یک شرکت کوچک کارآفرینی انفرادی است. با درنظر گرفتن گستره و تنوع الگوهایی که عملا استفاده می شوند، این کتاب نه فقط آخرین و بهترین، بلکه همه طیف الگوها را شامل می شود.

الگوهای سازمانی که به تازگی مد روز شده اند تا حدی با زمان تغییر می کند (رجوع کنید به فصل 3  تاریخ تکامل الگوهای سازمانی). در دهه های رو به زوال هزاره گذشته، زمان متغیر و سریع بوده است. این روند بی وقفه ادامه داشته است. رابرت هورماتس، نایب رئیس گلدمن ساکس بین المللی پیش بینی می کند: «ظاهرا در نخستین دهه های قرن بیست و یکم، سرعت تغییرات اقتصادی حتی از دهه 90 نیز بیشتر باشد. تجارت های جدید و الگوهای تجاری، بسیاری از قدیمی ها را از رده خارج می کنند. در مقابل، آنها به سرعت با چالش های رقابتی روبه رو می شوند. فرصت ها به سرعت باز و بسته خواهند شد. سرعت، سازگارشدن، پیش بینی نیازهای مشتریان و مهارت بازاریابی، موفقیت یا شکست را تعیین خواهد کرد. داوودهای فعال و مبتکر چه به صورت انفرادی و چه در مقام عضوی از اتحادیه های پویای جدید، غول های سنتی را با شور و شوق به چالش خواهند کشید، آنها را در منطقه نفوذ خود و در مرزهای ملی تعقیب می کنند... غول ها با تقویت چالاکی خود، استحکام بخشیدن به پیوندهای بین المللی برای تقویت قوای خود و شراکت با داوودهایی که آنها را به چالش کشیده اند، پاسخ خواهند داد.» (رجوع کنید به فصل های 6 و 7. شرایط اتحادیه هنری و شبکه ها)

همان طور که با سرعت به سمت آینده نامطمئن و متلاطم پیش می رویم، خطرها برای همه ما به شکلی باورنکردنی زیاد هستند. دی هاک، نویسنده کتاب «زایش عصر نظم-آشوب»  و بنیان گذار و مدیرعامل ممتاز شرکت ویستا  هشدار می دهد: « امروز برای هر کسی که به آن فکر می کند روشن است که ما در میانه یک اپیدمی جهانی شکست سازمانی هستیم. شکست نه تنها به معنای سقوط مانند اتحاد جماهیر شوروی یا فساد شرکت ها بلکه شکل مهلک تر و عمومی تر آن. نهادها به طوری فزاینده ای در راه تحقق بخشیدن به اهدافی که برای آن شکل گرفته اند، وامانده اند؛ با وجود این، به راهشان ادامه می دهند و همان طور که منابع را درکام خود فرو می برند، روحیه بشری را پایین می آورند و محیط زیست را نابود می کنند.» 

درک عمیق کلمات دی هاک کمی زمان می برد. ذهن شورش می کند: «اپیدمی شکست سازمان» خیلی حاد  و در ظاهر امر نادرست به نظر می رسد. در مورد شرکت های بزرگ و شرکت های کوچک فناوری پیشرفته که جلد مجلات تجاری ما را آراسته می کنند چطور؟ در مورد برتری های فناورانه و علمی بی شمار ما که به سرعت ادامه می یابند چطور؟ در مورد اینترنت چطور؟

همه اینها درست است و امکان دارد تحسین شود. با این حال، هاک به چیزی عمیق تر اشاره می کند؛ چیزی فراتر از تصور عمومی ما از موفقیت. او می گوید « موفقیت جمعی» به خدمت گرفته شده تا سیستم های جهانی تقویت شده و زنده نگه داشته شوند؛ سیستم هایی که به شکلی بنیادین از نظر اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، زیستی و اخلاقی غیرقابل دوام هستند. این همان چیزی است که او از آن با نام « شکست سازمانی» یاد می کند. (رجوع کنید به فصل 7)

در این نگاه کلان، بالا یا پایین بودن بازار سهام اهمیتی ندارد. بازار هرکجا که باشد، سیستم های بشری در حل کردن موضوع هایی که قابلیت اثرگذاری دارند و جوامع و سیاره ما را مانند طاعون دربرگرفته اند، ناکام می مانند. درنهایت، اشاره این است که « واقعا هیچ راهی برای مسلط شدن بر پیچیدگی و تنوع جامعه قرن بیستم یا توانایی بالای ما برای مداخله در سیستم های زیستی و ژنتیکی با مفاهیم جدایی طلبانه، متخصص، مکانیستی و قرن هفدهمی از سازمان وجود ندارد. »

ادراکات ما از سازمان، الگوهایمان، قدرتمند هستند. آنها فقط الگوی صرف نیستند و بی خطر نیستند. آنها واقعیت ما را شکل می دهند و شاید در نهایت کلیدهای آینده جمعی مان را در اختیار داشته باشند.

الگوهای سازمانی طراحی شده اند تا تفکر درباره ساختار و طرح آنچه از آن به عنوان «سازمان ها» نام می بریم برانگیزد. ما با یک برداشت کلی خیلی کوتاه از برخی تعاریف مرتبط با عقاید سنتی درباره الگوهای سازمانی و ساختارها آغاز می کنیم. سپس نگاهی گذرا به تکامل تاریخی الگوهای سازمانی خواهیم داشت پس از آن پیامدهای بازرگانی الکترونیک، جهانی شدن و جدیدترین افکار و تمرین برای الگوسازی مطرح خواهد شد. سپس در مورد سه داستان موفقیت بحث می شود و یک واژه نامه و لینک های منابع مرتبط در وب خواهد آمد. در پایان با هشدارهایی برای آنها که می خواهند به شکلی ناگهانی الگوهای تجاری خود را تغییر دهند و دستورالعمل هایی برای موثر کارکردن با الگوهای سازمانی در قرن بیست و یکم، نتیجه گیری خواهیم کرد. هر بخش می تواند جداگانه باشد. می توان بخش ها را به طور نامرتب و اتفاقی براساس علایق و نیازهایتان مطالعه کنید. این یک الگوی کتابی انعطاف پذیر است.