فیلسوفان مسلمان غزالی

درباره کتاب:

برای «فلسفه اسلامی» نه می توان نقطه آغاز قطعی و مشخصی تعریف کرد و نه حدود و ثغور آن را به یقین شناخت. تاریخ فلسفه اسلامی را می توان تاریخ فیلسوفان مسلمان دانست و از این روایت، شناخت فیلسوفان مسلمان راهی است به شناخت آنچه فلسفه اسلامی خوانده می شود.

در میان متفکران مسلمان، شهرت غزالی بیش از هر چیز در گرو انتقاد ویران کننده او به فلسفه است. او با نگارش کتاب «تهافت الفلاسفه» به انتقاد جدی از فلسفه فارابی و ابن سینا پرداخت و در این راه تا آنجا پیش رفت که از تکفیر ایشان نیز خودداری نکرد. آنچه غزالی در این کتاب مطرح کرده، هرچند در بسیاری از موارد نادرست است اما به دلیل دقت های خاص او جریانی را پدید آورد که به شکوفایی خاصی در اندیشه فلسفی مسلمانان منجر شد.

شخصیت چند بعدی غزالی از ابعاد دیگر نیز اهمیت دارد. از یک نظر می توان او را نیای فکری ابن عربی در تاسیس و تثبیت عرفان نظری دانست. از سوی دیگر تکامل علم اخلاق اسلامی و روان شناسی اسلامی نیز تا حدود زیادی محصول اوست. کتاب «غزالی» از مجموعه «فیلسوفان مسلمان» سعی کرده است تا به شیوه ای مختصر، برخی از زوایای شخصیت غزالی را بکاود و ضمن درج گزیده ای از متون وی به زبان اصلی، دیدگاه های او را توضیح دهد.

یوحنا قمیر نویسنده این مجموعه از اندیشمندان معاصر دنیای عرب است که در یک خانواده سرشناس لبنانی به دنیا آمد. خانواده او مسیحی بودند و او نیز مسیحی ماند و کشیشی عالی رتبه شد و لقب پدر روحانی گرفت. اما هیچ گاه تعصب دینی نداشت و با رویی باز با ادیان دیگر مواجه می شد؛ به طوری که خواننده این مجموعه نه تنها هیچ شاهد و قرینه ای از مسیحی بودن مولف پیدا نمی کند بلکه برعکس شواهد زیادی هم می تواند بیابد که در آن، نویسنده از بزرگی و عظمت اسلام و شخص پیامبر سخن گفته است. او را پل ارتباطی تفکر شرق و غرب می دانند. دغدغه های یوحنا قمیر بیشتر انسان شناختی است و برای همین عمده آثار خود را به معرفی بزرگانی اختصاص داده است که بیشتر به ساحات وجودی انسان توجه داشته اند.

او در این مجموعه 9 تن از متفکران مسلمان را – در کنار اخوان الصفا – انتخاب کرده، نوشته های آنها را خوانده و گزارشی کلی از زندگینامه و آثارشان ارائه کرده است. سپس به بازخوانی آموزه های فکری شان پرداخته و در آخر گزیده ای از متن اصلی نوشته های هر فیلسوف را هم آورده است.