ادبیات ترک
در اواخر قرن سیزدهم، آنچه با عنوان ادبیات ترکی شناخته شد عمدتا در آناتولی تحت حکومت مغول‌ها تولید شده بود.
در میان سلسله‌های متعدد ترک آسیای مرکزی، جنوب آسیا خاورمیانه و قفقاز، تنها دولت‌های آناتولی پس از مغول و سپس امپراتوری عثمانی زبان ترکی را به عنوان زبان ادبی حفظ کردند.
از قرن چهاردهم تا اوایل قرن بیستم نوشتن به زبان ترکی در امپراتوری عثمانی رسم شد و در حمهوری ترکیه هم ادامه پیدا کرد. با وجود تغییراتی در زبان و فرهنگ دوره‌ی مغول و عثمانی تا پیدایش ترکیه امروزی، ادبیات ترک به عنوان ابزار مهم مردم ترک زبان آناتولی و نواحی مجاور بالکان باقی مانده است و بیشتر فعالیت های ادبی منطقه در استانبول به عنون کلان شهر مرکزی آن منطقه متمرکز شده است.
ریشه‌ها
حماسه و ظهور آشیک âşik
قدیمی‌ترین ژانر ادبیات ترکی، داستان‌های حماسی و قهرمانی است که نمونه‌ی آن کتاب دده کورکوت (پدربزرگ من کورکوت) است که از قرن 16 باقی مانده است.
تاریخ دقیق آن از روی نسخه‌های خطی مشخص نیست. ولی به نظر می‌رسد که حداقل یکی از داستان‌ها در اوایل قرن چهاردهم به صورت مکتوب در آمده و در گردش بوده است و منابع آسیای مرکزی نشان می‌دهد که شمن کورکوت و داستان‌های مربوط به او مربوط به قرن 9 و 10 است.
سبک حماسه که شامل روایتی منثور آمیخته با کلام منظوم است، حکایت از این دارد که این داستان‌ها به صورت شفاهی در گردش بودند. زبان متن، ترکی اوغوزی است که در آناتولی و آذربایجان رواج داشته است. هیچ چارچوب کلی وجود ندارد، اما بیشتر از 12 داستان حول قهرمانان اوغوزی می‌چرخد.
این داستان‌ها مشهورترین داستان‌در میان داستان‌های حماسی ترکان اوغوز است. داستان‌ها حاوی اخلاق و ارزش‌های مهمی در مورد سبک زندگی احتماعی مردم ترک کوچ‌نشین و عقاید پیش از اسلا م آنان است.
خود کلمه دده به معنی بابابزرگ است. دد ه کورحکوت در واقع اولین عاشیق آذربایجان است. عاشیق (آشووق در آذربایجان، از عربی عاشیق یا صوفی تازه کار) یک نوزنده بودمه انواع آهنگ‌های ححماسی، تعلیمی، عرفانی و غنایی را با سازش می‌خواند.
عاشیق قبایل ترکمن در اواخهر قرن 16 و و احتمالا تا اواسط قرن 17 شکوفا شد.از او در چند فرهنگ نامه این دوره‌ها یاد شده است. اشعار او از لحاظ فرمی با شکل عامیانه ارتباط تنگگاتنگی دارد و عموما مضامین غنایی و عرفانی که در آن دوره رایج بوده را میخوانده.. این سبک بر عاشیق‌های قرن هفدهم مانند عاشیق اومر آیدین و گوهری و همچنین عاشیق‌های قرن هجدهم ن یز تاثیر گذاشت.
در طول قرن 17 آهنک محبوب şarkı توسط شاعران و نوازندگان دربار مورد توجه قرار گرفت و مد شد که درباریان با اجرای این آهنگ با باغلاما خود را سرگرم کنند.
شاعر بزرگ قرن هفدهم، نائلی، اولین کسی بود که این سرودها را در دیوان خود گنجاند، کاری که بعدها احمد ندیم هم این کار را ادامه داد. عاااشیق برجسته قرن 17 ، عاعاشیق اومر بود که هم اشعار قوقشما فولکلور و هم اشعاری دراری یا غزال را نوشت. بنابراین د رقرن 17 عاشیقها پلی شدند ببین ذوق ادبی دربار و عامه مردم در شهرها. تاثیر متقابل بین این اشعار عامه پسند و غزال درباری تا قرن 19 ادامه پیدا کرد و این زمانی است که ابراهیم درتلی نمونه واقعی آن است.
شعر صوفیانه:
در اواسط قرن 13 شعر عرفانی یا صوفیانه به یکی از شاخه‌های اصلی ادبیات ترک تبدیل شده بود و شاعران صوفی عمدتا به زبان ترکی آناتولی شعر می‌سرودند. یکی از شاعران معروف قرن 13 و 14، عاشیق پاشا، نویسده گاریبنامه (کتاب غریب) بود. که این کتاب شعری تعلیمی شامل حدود 11000 دوبیتی است که مضامین فلسفی و اخلاقی را در بر می‌گیرد.