بهترین کتاب‌های کودک و نوجوان در سال ۲۰۲۱

حرکت به سمت تنوع بیشتر، سرلوحه مجموعه‌ای غنی از استعدادهای جدید و نوظهور بود. کتاب آهای با توام! (Hey, You!) نوشته داپو آدئولا و انتشارات پافین با نمایش آثار 18 تصویرگر سیاهپوست، نگاهی قدرتمند به زندگی کودکان سیاه‌پوست دارد.

آماری و برادران شب ( Amari and the Night Brothers) اثر بی.بی آلستون و از سوی نشر فارشور اولین جلد از مجموعه فانتزی درخشانی است که در آن ماجراهای دختر جوان سیاه‌پوستی در اداره امور ماوراء طبیعی روایت شده است. 

اولین کار نویسنده دگراندیش، ال مک‌نیکول، به نام نوعی درخشش (A Kind of Spark) از انتشارات نایتزآو و برنده جوایز واتراستونز و بلوپیتر است. داستان دختری اوتیسمی که برای برگزاری مراسم یادبودی از محاکمه جادوگران کارزاری شکل می‌دهد. باشگاه کتاب مارکوس راشفورد برای اهدای کتاب به کودکانی که بیشتر به آن‌ها نیاز دارند ایجاد شد. 

کتاب تو قهرمانی (You Are a Champion)  از انتشارات راشفورد و به قلم کارل آنکا روزنامه‌نگار پرفروش‌ترین کتاب ناداستان کودکان در سال است.

در مهرماه امسال، بیش از ۱۰۰ نویسنده و تصویرگر بریتانیایی نامه سرگشاده‌‌ای را امضا کردند و در آن از صنعت نشر کتاب بریتانیا خواستند تا آلودگی‌های کربنی را کاهش دهند. این جنبش رویه‌ای را در کتاب‌های کودک و نوجوان درباره تغییرات آب‌وهوایی به‌راه انداخت که در کتاب‌های زیادی از جمله آخرین خرس (The Last Bear) نوشته هانا گولد و تصویرگری لوین پین‌فولد از انتشارات هارپر کالینز و نیز بچه‌ وحشی (Wild Child) نوشته دارا مک‌آنلتی از انتشارات مک‌میلان بازتاب یافت. 

امسال دو تن از خالقان محبوب کتاب‌های کودک و نوجوان از دنیا رفتند، اریک کارل در ماه می و ژیل مورفی در آگوست. خلاقیت کارل در به‌کارگیری بافت و رنگ که در کتابش کرم ابریشم خیلی گرسنه در سال ۱۹۶۹ نیز دیده می‌شد در زمان خود پیشرو بود. بدترین جادوگر اثر ژیل مورفی نمونه‌ای موفق در سال ۱۹۷۴بود که الهام‌بخش هفت عنوان کتاب دیگر شد.

کتاب‌های مصور

کتاب باربارا برچسب را دور می‌‌اندازد (Barbara Throws a Wobbler) از انتشارات پافین مناسب حال و هوای امسال بود. داستانی خنده‌دار از نادیا شیرین درباره گربه‌ای که یک روز تعطیل دارد (با وجود مشکلاتی درباره جوراب، بستنی پخش‌شده روی زمین و چیزهایی از این دست.) باربارا دچار کج‌خلقی می‌شود و حس او به‌شکل ابری خشمگین و قرمز ترسیم می‌شود. چرخش داستانی وقتی اتفاق می‌افتد که باربارا به حال بدش  می‌گوید: «اگر من تو رو به‌وجود آورده‌م، یعنی نمی‌تونم از بین ببرمت؟» و شروع به فشردن آن می‌کند تا وقتی کاملاً ناپدید شود.

اثر آن بوث از انتشارات تمپلار با عنوان پناهگاهی در برابر غم (A Shelter for Sadness) هم درباره به‌تصویرکشیدن احساسات پسری به اسم دیوید لیچ‌فیلد به‌شکل لکه‌ای بدقواره است اما اینجا می‌بینیم که دیوید جای دنجی را برای چنین احساساتی می‌سازد. نویسنده کتاب از یکی از قربانیان کشتار یهودیان در جنگ جهانی به‌اسم اتی هیلسوم الهام گرفته که گفته بود: «برای اندوه خود پناهگاهی درون خود بسازید...»

بسیاری از نویسندگان کتاب کودک و نوجوان امسال به‌شیوه متفاوتی عمل کردند از جمله یک زوج نویسنده به‌نام‌های زادی اسمیث و نیک لیِرد با کتاب شگفت‌انگیزشان به اسم عجیب‌غریب (Weirdo) از انتشارات پافین با تصویرگری مگنتا فاکس به میدان آمدند.

سیاره‌ درون شیشه ترشی ( The Planet in a Pickle Jar) نوشته مارتین استیونز از انتشارات فلایینگ آی، درباره مادربزرگ به‌نظر کسل‌کننده‌ای است که مخفیانه عجایب زمین را درون شیشه‌ بزرگی نگه می‌دارد تا برای نسل‌های آینده محفوظ بماند. 

لارنس اِیس و جنی لاولی کتاب پسرها (Boys) را با انتشارات لیتل تایگر برای ما آوردند که پیشتر برای کتاب دخترها (Girls) جایزه برده بودند. 

دو نویسنده و تصویرگر به نام‌های میک جکسن و جان برودلی بعد از کتاب وقتی شماها خوابید (While You’re Sleeping) در سال گذشته، با یک اثر مصور دیگر با عنوان داریم می‌ریم جایی (We’re Going Places) با انتشارات پاویون بازگشتند. کتاب درباره راه‌های زیاد سفر در دنیا در خلال زندگی از کودکی تا کهن‌سالی است. 

کتاب‌های ناداستان دیگری هم بودند. نجات تایتانیک (Rescuing Titanic) نوشته فلورا دلارجی از انتشارات وایدآید داستانی حیرت‌انگیز و  گرافیکی درباره کشتی به‌نظر غرق‌ناشدنی است. کتاب دیوید اولسوگا با انتشارات مک‌میلیان به نام سیاه انگلیسی، تاریخی مصور (Black and British: An Illustrated History) درباره ۱۸۰۰ سال زندگی سیاهان در بریتانیا برای نوجوانان است و با کمک نقاشی‌ها و نقشه‌های قدیمی و عکس‌های ترکیبی با کارهای هنری ملانی تیلور و جیک الکساندر توانسته‌ است تاریخ مصوری را ارائه دهد. 

خرس کوچولو ( Little Bear) اثر ریچارد جونز از انتشارات سایمن و شوستر با اینکه یک کتاب کریسمسی نیست، با جلد قرمز و قیمتی‌اش و تصویر خرس قطبی میان انبوهی از دانه‌های برف طلایی ریز، به‌نظر می‌رسد که به استقبال جشن کریسمس آمده بود.

کتاب‌‌های متنی برای کودکان ۷ تا ۱۰ سال

پیرنگ داستانی فارغ از محدوده‌های سنی نقش مهمی را در داستان‌های کودکانه دارند. دو اثر مهم در این زمینه این‌ها هستند: کتاب نشونمون بده کی هستی (Show Us Who You Are) نوشته ال مک‌نیکول از انتشارات نایتزآو درباره جهان اختلالات عصبی و درگیری قهرمان نوجوان آن است. کتاب دیگر ترانه‌ای که از ما می‌‌خواند (The Song That Sings Us) نوشته نیکولا دیویس از انتشارات فایرفلای است.

جهان ساخته‌شده در داستان نیز به‌اندازه پیرنگ مهم است. در کتاب ایفیا توره از انتشارات چیکن‌هاوس با نام بچه‌های شنزار (Children of the Quicksands) با نوعی از رئالیسم جادویی مواجه می‌شویم. 

در رمان جنگل ماه و شمشیر ( The Forest of Moon and Sword) نوشته ایمی رافائل از انتشارات اوریون/هچت، جنگلی پر از نشانه‌ها هست که آرت دختری جوان و باهوش در پی نجات مادر پزشکش از اتهام جادوگری است. 

تصویر سه‌بعدی از قهرمان زن در کتاب‌های امسال را شاید بتوان اپریل بی‌حوصله و خوش‌شانس دانست که در کنار پدر دانشمندش در کتاب آخرین خرس (The Last Bear) نوشته هانا گولد از انتشارات هارپرکالینز ظاهر شد. 

حتی در این محدوده سنی، تصاویر بخش گویایی از تجربه کتاب‌خوانی باقی می‌مانند. امسال دو نویسنده و تصویرگر برجسته در این حوزه خوش درخشیدند. اولین رمان تیم تیلی، هارک لایتز (Harklights) از انتشارات آزبورن داستان‌سرایی کلاسیک را با گرافیک فضایی ترکیب کرد. ویک یتیم جوان در یک کارگاه کارخانه کبریت‌سازی کار می کند و موجود عجیبی را به‌شکل نوزاد کشف می‌کند. 

و سرانجام کتاب رُز اشتباهی (The False Rose) نوشته جیکوب ویجیلیِس از انتشارات پوشکین دربردارنده همه عناصر ویژه است: پیرنگ، برسازش جهان خاص و طراحی‌ جزئیات شهرهای لیسبون و گلاسکو در دهه ۱۹۲۰.

داستان‌های نوجوانان

امسال، کتاب‌های نوجوانان به لطف شبکه اجتماعی BookTok از نمایه‌ای برخوردار بودند که از زمان انتشار کتاب‌های گرگ و میش (Twilight ) و بازی‌های گرسنگی (The Hunger Games) دیده نشده بود. در این رسانه، نوجوانان ویدئوهای کوتاهی را با الهام از کتاب‌هایی که دوست دارند ارسال می‌کنند. فهرست‌های پرفروش‌ خیلی زود از عناوین محبوب این شبکه اجتماعی پر شد. از جمله هر دو در پایان می‌میرند (They Both Die at the End) اثر آدام سیلورا از انتشارات سایمن و شوستر، ما دروغگو بودیم (We Were Liars) از ای لاکهارت از انتشارات هات‌کی و سیندرلا مرده است ( Cinderella Is Dead) اثر کالین بایرون ازانتشارات بلومزبری. 

فانتزی همراه با مضامین قوی فمینیستی غالب بود. خشم علیه پدرسالاری به‌طور چشمگیر در بیوه آهنین ( Iron Widow) نوشته زایرن جی ژائو دیده می‌شود که داستان زندگی تنها‌زن امپراطور چینی است که تاریخی علمی‌تخیلی را به‌تصویر می‌کشد. 

در کتاب دختر شیردل (Lionheart Girl) نوشته یابا بادویی از انتشارات زفیر، شبا زاده خانواده‌ای قدرتمند در غرب آفریقا جادوگری می‌کند و ناچار می‌شود از سایه مادر خطرناک خود بگریزد؛‌ رمانی تاریک و مدرن که فضای رئالیسم جادویی آن غنی است.

کارولین اُداناویو در اولین اثر خود برای نوجوانان به نام تمام هدایای پنهان ما (All Our Hidden Gifts) با انتشارات واکر داستان نوجوان جادوگری را در ایرلند معاصر شرح می‌دهد. نگاه اصیل به دوستی و روابط در این کتاب ممتاز است. 

کتاب‌های ملهم از اساطیر هم در این روند مطرح شدند. چنانکه مدوسا (Medusa) نوشته جسی برتون از انتشارات بلومزبری داستان دختر جوانی را می‌گوید که از سوی خدایان طلسم شده و به جزیره‌ای متروک تبعید شده است. 

بیست سال پس از انتشار داستان سفی و کالوم در صفرها و ضربدرها (Noughts and Crosses,)، یکی از محبوب‌ترین مجموعه‌های داستانی نوجوانان کتاب بازی نهایی (Endgame) نوشته مالوری بلک‌من از انتشارات پنگوئن است.

آلیس عثمان نشان داد که یکی از مناسبت‌ترین و معتبرترین صداها در ادبیات داستانی نوجوانان است و جایزه پرفروش‌ترین کتاب این رده را برای اثر بدون عشق Loveless (داستانی خردمندانه از مکاشفه شخصی دختری در دانشگاه) با انتشارات هارپرکالینز دریافت کرد.

در ماه می، نسخه ۴ هارت‌استاپر ( Heartstopper Volume 4) از انتشارات هودر به بازار آمد که جدیدترین مجموعه رمان گرافیکی براساس داستان زوجی هم‌جنسگرا است که سریال اقتباسی آن در سال آینده برای نت‌فلیکس ساخته خواهد شد. 

جونو داوسون در یه‌روز دیگه بمونید ( Stay Another Day) از انتشارات کرکس داستان سه خواهر و برادر را بازگو می‌کند که به خانه‌شان در ادینبورگ می‌روند، جایی که جشن کریسمس آن‌ها به زودی دست‌خوش اسرار بسیار بزرگ خانوادگی به‌‌هم می‌ریزد.