ادبیات مجارستان و پاسخ به بحران‌های تاریخی
برترین نویسندگان ادبیات مجارستان
ادبیات مجارستان نویسندگانی برجسته را به جهان معرفی کرده‌است که هر یک به سبک و نگاه منحصربه‌فردی در آثار خود پرداخته‌اند.
شاندور پتوفی (Sandor Petofi)
شاندور پتوفی (1849-1823) یکی از شاعران ملی‌گرای مجارستان که در انقلاب 1848 نقشی مهم ایفا کرد. شعرهای او، که از آن‌ها می‌توان به "ترانه میهنی" اشاره کرد، بخش مهمی از هویت فرهنگی کشور مجارستان محسوب می شود. تعدادی از اشعار پتوفی توسط احمد تفضلی و آنگلا بارانی به فارسی ترجمه و سپس به عنوان کتاب "وطن نامرئی" بازنشر شده است.
لاسلو کراسنا هورکای (Laszlo Krasznahorkai)
لاسلو کراسناهورکای متولد 1954، نویسنده‌ی معاصر و برنده‌ی جایزه‌ی بین‌المللی من بوکر، با سبک خاص خود که شامل جملات بلند، پیچیده و روایت‌های فلسفی است، در میان مخاطبان جهانی شهرت دارد. او را با نویسندگانی مانند فرانتس کافکا و ساموئل بکت مقایسه کرده‌اند. رمان "تانگوی شیطانی"، یکی از آثار مهم او، تصویری از یأس و فروپاشی اجتماعی در دوران کمونیسم ارائه می‌دهد. "حیوان درون"، "آخرین گرگ" و "تعقیب هومر" از دیگر آثار این نویسنده‌ی شناخته‌شده‌ی مجارستان است.
آگوتا کریستوف (Agota Kristof)
آگوتا کریستوف (2011-1935)، که در دوران حکومت کمونیستی به دنبال انقلاب مجارستان، از این کشور مهاجرت کرد و به سوئیس رفت. کریستف که از کودکی به نویسندگی علاقه داشت، پس از یادگیری زبان فرانسوی، آثار خود را در قالب های داستان کوتاه، شعر و رمان به این زبان نوشت. اولین رمان او به نام "دفتر بزرگ" اولین اثر از "سه‌گانه‌ی دوقلوها" (Trilogy The Twins) بود. کتا‌ب‌های "مدرک" و "دروغ سوم" آثار بعدی این تریلوژی هستند. کریستوف در این مجموعه با نثری سرد و مینیمالیستی، تأثیرات جنگ بر کودکان و از بین رفتن انسانیت را به تصویر می‌کشد. "میخ‌ها"، "دیروز" و "بی‌سواد و فرقی نمی‌کند"، از دیگر آثار او است.
شاندور مارائی (Sandor Marai)
شاندور مارائی (1989-1900)، یکی از برجسته‌ترین نویسندگان مجاری قرن بیستم، در بسیاری از آثار خود به بررسی تغییرات فرهنگی و زوال ارزش‌های سنتی پرداخته‌است. مارائی ضدفاشیست بود و پس از روی کار آمدن حکومت کمونیست در مجارستان که اجازه‌ی انتشار آثارش را نمی‌داد، در سال 1948، این کشور را ترک کرد و در ابتدا به ایتالیا و سپس به ایالات متحده آمریکا رفت. رمان "خاکستر گرم" وی در سال 2001 به انگلیسی ترجمه و منتشر شد و مورد استقبال منتقدین قرار گرفت.
آرتور کوستلر (Arthur Koestler)
آرتور کوستلر (1983-1905)، نویسنده و روزنامه‌نگار مجاری‌تبار، بیشتر به‌خاطر آثار سیاسی و فلسفس‌اش شناخته می‌شود. او در بوداپست به دنیا آمد، اما بیشتر زندگی‌اش را در خارج از مجارستان گذراند. "ظلمت در نیمروز" در زمینه‌ای از محاکمات استالینیستی تنظیم شده‌است و به بررسی دشواری های فرد در برابر سیستم‌های تمامیت‌خواه می‌پردازد. این کتاب تأثیر زیادی بر ادبیات سیاسی قرن بیستم داشته‌است.
ایمره کرتیس (Imre Kertesz)
ایمره کرتیس (2016-1929)، در سال 2002 برنده‌ی جایزه‌ی نوبل ادبیات شد. معروف‌ترین اثر وی، "بی‌سرنوشتی"، داستان نوجوانی یهودی را روایت می‌کند که به اردوگاه‌های کار اجباری نازی‌ها فرستاده شده‌است. این رمان نه تنها یکی از مهم ترین آثار ادبیات هولوکاست محسوب می‌شود، بلکه از نظر سبک روایی و لحن سرد و بی‌طرفانه‌ی آن نیز مورد توجه قرار گرفته‌است. "بیرق انگلیسی" از دیگر آثار اوست.
عوامل مؤثر بر ادبیات مجارستان
ادبیات مجارستان از عوامل مختلف تاریخی، اجتماعی و فرهنگی متأثر بوده‌است. در طول قرن‌های گذشته، این کشور تحت تأثیر حوادث مهمی قرر گرفت و نویسندگان، به بازتاب این حوادث در آثار خود پرداختند. در اینجا به برخی از این عوامل اشاره می کنیم:
جنگ های جهانی
مجارستان در هر دو جنگ جهانی، نقش مهمی داشت، اما پیامدهای این درگیری ها بر نویسندگان مجار بسیار سنگین بود. جنگ جهانی اول، که باعث فروپاشی امپراتوری اتریش-مجارستان شد، حس بی‌ثباتی و از دست دادن هویت ملی را در بسیاری از نویسندگان برانگیخت. از سوی دیگر، جنگ جهانی دوم و اشغال نازی ها، به ویژه برای نویسندگانی مانند ایمره کرتیس که تجربه‌ی مستقیم از هولوکاست داشت، به یک منبع الهام و درد تبدیل شد.
حکومت کمونیستی و فروپاشی شوروی
پس از جنگ جهانی دوم، مجارستان تحت سلطه‌ی اتحاد جماهیر شوروی درآمد و به یک کشور کمونیستی تبدیل شد. این دوره باعث سانسور شدید ادبیات و همچنین مهاجرت بسیاری از نویسندگان شد. آگوتا کریستوف، یکی از همین نویسندگان، مجارستان را ترک کرد و آثار خود را در تبعید و به زبان فرانسوی نوشت. در دوران پس از فروپاشی شوروی، نویسندگانی مانند لاسلو کراسناهورکای به انتقاد از سیستم‌های سرکوبگر و تأثیر آن‌ها بر جامعه‌ی انسانی پرداختند. سبک پیچیده‌ی کراسناهورکای در رمان "تانگوی شیطانی"، تجلی خفقان و پوسیدگی ناشی از دوران کمونیسم است.
بحران‌های اجتماعی و تحولات فرهنگی
جامعه‌ی مجارستان در طول قرن‌ها، تحت تأثیر بحران‌های اجتماعی مانند فقر، مهاجرت و تغییرات طبقاتی بوده است. در آثار بسیاری از نویسندگان مجار، این بحران‌ها نقش مهمی در شکل‌دهی شخصیت‌های داستانی و طرح‌های روایی دارند. شاندور مارائی، در آثارش به فروپاشی طبقه‌ی اشراف و تغیرات اجتماعی که در نتیجه‌ی ورود ایده‌های مدرن رخ داد، پرداخت.
تأثیر زبان مجاری و فرهنگ فولکلور
زبان مجاری، که یکی از پیچیده‌ترین زبان‌های اروپا است و ارتباطی با زبان‌های هندواروپایی ندارد، باعث شده تا نویسندگان مجار سبکی منحصربه‌فرد در روایت و ساختار جملات داشته باشند. این زبان تأثیر زیادی بر سبک‌های نوشتاری مانند جملات طولانی، پیچیده و موسیقیایی کراسناهورکای داشته است. از سوی دیگر، داستان‌های فولکلور مجاری نیز الهام‌بخش بسیاری از نویسندگان بوده است. شخصیت‌هایی مانند جادوگران، موجودات اسطوره‌ای و افسانه‌های روستایی در ادبیات مدرن مجار بازتاب یافته‌اند. به‌عنوان مثال، بلا بارتوک، آهنگساز و محقق فولکلور، این داستان‌ها را در موسیقی خود به کار برد که بعدها در روایت‌های ادبی نیز تأثیر گذاشت.
ادبیات مجارستان و تأثیر آن بر سینما
ادبیات مجارستان تأثیر عمیقی بر سینما و سایر شاخه‌های هنری داشته‌است. کارگردانانی مانند بلا تار، لازلو نمش و کورنل موندروتسو، با الهام از سبک روایی خاص ادبیات مجار، آثار ماندگاری خلق کرده‌اند.
بلا تار و سینمای روایت فلسفی
بلا تار یکی از تأثیرگذارترین فیلمسازان مجارستانی است که افتباس‌هایی از آثار لاسلو کراسناهورکای را به تصویر کشیده‌است. فیلم "تانگوی شیطانی"، که براساس رمان کراسناهورکای ساخته‌شده، نمونه‌ای از روایت های طولانی، تأمل‌برانگیز و ضدساختار هالیوودی است. این فیلم، با مدت زمان بیش از 7 ساعت، فضای یأس‌آور و فلسفی ادبیات مجاری را به نمایش می‌گذارد.
یکی دیگر از آثار مهم بلا تار، "اسب تورین"، نیز روایتگر زوال تدریجی زندگی انسانی در مواجهه با طبیعت و تقدیر است. این فیلم با اقتباس غیرمستقیم از روایت‌های فلسفی نیچه و فضای تاریک ادبیات مجار و با همکاری لاسلو کراسناهورکای در نویسندگی، به یکی از ماندگارترین آثار سینمای هنری جهان تبدیل شد.
لازلو نِمِش و سینمای هولوکاست
لازلو نمش، کارگردان برجسته‌ی مجارستان با فیلم "پسر شائول"، که برنده‌ی جایزه‌ی اسکار بهترین فیلم خارجی شد، یکی از تأثیرگذارترین فیلم‌های مربوط به هولوکاست را ارائه داد. این فیلم که سبک روایی خاصی دارد، به وضوح از آثار ایمره کرتیس، به‌ویژه "بی‌سرنوشتی"، الهام گرفته‌است. استفاده از قاب‌های بسته و دوربین روی دست، فضای خفقان‌آور اردوگاه‌های نازی را به‌خوبی بازآفرینی کرده و تأثیر روان‌شناختی عمیقی بر مخاطب می‌گذارد.
کورنل موندروتسو و نگاه مدرن به ادبیات مجاری
کورنل موندروتسو، از فیلمسازان مدرن مجارستان، نیز از ادبیات کشورش تأثیر گرفته است. فیلم "خدای سفید" که درباره‌ی طغیان سگی در جامعه‌ای نابرابر است، شباهت‌هایی به ادبیات نمادگرای مجار دارد. آثار او اغلب به سبک‌های روایی پست‌مدرن نزدیک‌اند و از رئالیسم جادویی بهره می‌برند. این فیلم برنده‌ی جایزه‌ی بخش نوعی نگاه در جشنواره فیلم کن 2014 شد.
ادبیات مجارستان با ترکیب تاریخ، فلسفه و سبک‌های روایی خاص، تأثیر ماندگاری در ادبیات جهان گذاشته است. نویسندگانی مانند ایمره کرتس، شاندور مارائی و لاسلو کراسناهورکای نه‌تنها در زمینه‌ی ادبیات، بلکه در سایر هنرها نیز الهام‌بخش بوده‌اند. این ادبیات که بازتابی از تغییرات اجتماعی و سیاسی مجارستان است، همچنان در میان خوانندگان جهانی و داستان جهان جایگاه ویژه‌ای دارد.