ادبیات آرژانتین: روایتی از تاریخ، سیاست و فرهنگ

شرایط سیاسی و اجتماعی و تأثیر آن بر ادبیات آرژانتین

آرژانتین تاریخی پر فراز و نشیب را پشت سر گذاشته است. از دوران استعمار و استقلال در قرن نوزدهم تا دیکتاتوری‌های نظامی قرن بیستم و در نهایت گذار به دموکراسی، شرایط سیاسی این کشور تأثیری عمیق بر ادبیات و هنر آن داشته است. جنبش‌های اجتماعی، سرکوب‌های سیاسی، مهاجرت‌های گسترده و مبارزات طبقاتی همگی در آثار نویسندگان این کشور بازتاب یافته‌اند.

در دوره‌ی دیکتاتوری نظامی (1983-1976)، بسیاری از نویسندگان و روشنفکران تحت تعقیب قرار گرفتند، تبعید شدند یا آثارشان ممنوع شد. این سرکوب، ادبیات شهادت (Testimonial Literature) و داستان های سیاسی را به اوج رساند. در دوران دموکراسی، آزادی بیان دوباره احیا شد و نویسندگان به کندوکاو در زخم‌های اجتماعی و بازتاب گذشته‌ی تاریک کشور پرداختند. 

ویژگی‌های ادبیات آرژانتین

ادبیات آرژانتین دارای ویژگی‌هایی منحصربه‌فرد است که آن را از سایر ادبیات‌های آمریکای لاتین متمایز می‌کند. در ادامه به برخی از این ویژگی‌ها می‌پردازیم:

رئالیسم جادویی

این سبک که در سراسر آمریکای لاتین محبوب است، در ادبیات آرژانتین نیز جلوه دارد. آثار برجسته‌ای مانند "ابداع مورل" نوشته‌ی آدولفو بیوئی کاسارس، "قهرمانان و گورها" اثر ارنستو ساباتو و "بوسه‌ی زن عنکبوتی" (در ایران "بوسه‌ی عنکبوت") اثر مانوئل پوئیگ، نمونه‌هایی از این سبک هستند که واقعیت را با عناصر خیالی و استعاری درهم می‌آمیزند. 

نقد اجتماعی و سیاسی

بسیاری از نویسندگان آرژانتینی در آثار خود به بازتاب مسائل اجتماعی و سیاسی پرداخته‌اند. "مرگ و دختر" اثر آریل دورفمن، "لی‌لی‌" اثر خولیو کورتاسار و "تونل" از ارنستو ساباتو، نمونه‌هایی از آثاری هستند که به بحران‌های اجتماعی، درگیری‌های ایدئولوژیک و شرایط سیاسی کشور پرداخته‌اند. 

ادبیات متافیزیکی و فلسفی

برخی از نویسندگان آرژانتینی بیشتر به مباحث متافیزیکی، فلسفی و پیچیدگی‌های هستی‌شناختی پرداخته‌اند. "الف (مجموعه داستان کوتاه)" و "داستان های بابل"، اثر خورخه لویس بورخس از نمونه‌های برجسته‌ای هستند که به این حوزه می‌پردازند. 

ساختارشکنی در روایت

بسیاری از نویسندگان آرژانتینی فرم‌های سنتی روایت را شکسته‌اند و با زمان، زبان و ساختار داستان بازی کرده‌اند. خولیو کورتاسار یکی از نویسندگانی است که بازی زبانب و جریان سیال ذهن را وارد ادبیات داستانی آرژانتین نموده‌است. 

نویسندگان برجسته‌ی آرژانتین

خورخه لوئیس بورخس (Jorge Luis Borges)

متولد ۱۸۹۹ در بوئنوس آیرس، بورخس یکی از تأثیرگذارترین نویسندگان قرن بیستم بود که آثارش در زمینه‌ی ادبیات پست‌مدرن، فلسفه و متافیزیک تأثیر عمیقی بر خوانندگان داشت. او نابینا شد، اما تا پایان عمر به نویسندگی ادامه داد و در سال ۱۹۸۶ درگذشت. "الف" به پیچیدگی مفاهیم ازلی-ابدی می‌پردازد، "فرهنگ موجودات خیالی" مجموعه‌ای از شرح حال‌های خیالی و موجودات افسانه‌ای است و "داستان‌های بابل" درون‌مایه‌های تاریخی و متافیزیکی دارد.

خولیو کورتاسار(Julio Cortazar)

کورتاسار در سال 1914 در بروکسل، بلژیک از پدر و مادری آرژانتینی متولد شد. کمی پس از تولد به همراه خانواده به آرژانتین رفت و در دانشگاه بوئنوس آیرس به نحصیل در رشته‌ی زبان و فلسفه پرداخت ولی آن را به اتمام نرساند و به عنوان آموزگار در دبیرستان‌های شهرستان‌های مختلف تدریس می‌کرد. او به دلیل سبک روایی نوآورانه و ترکیب فرم‌های سوررئالیستی با ادبیات واقع‌گرایانه شهرت دارد. 

کورتاسار در سال 1984 در پاریس درگذشت. "لی‌لی"‌ ساختاری غیرخطی دارد و خواننده را به تجربه‌ای تعاملی دعوت می‌کند، "داستان کرونوبیوها" مجموعه ای از روایت‌های کوتاه است و "آگراندیسمان و چند داستان دیگر"، به موضوعات عشق، خیانت، هویت و روابط انسانی می‌پردازد. 

ارنستو ساباتو (Ernesto Sabato)

متولد ۱۹۱۱، ساباتو نویسنده‌ای بود که در آثارش به مفاهیم فلسفی، روان‌شناسی و نقد اجتماعی پرداخت. "تونل" داستان یک نقاش منزوی است که درگیر وسواس فکری نسبت به معشوق خود می‌شود و "قهرمانان و گورها" با روایتی پیچیده زندگی ویران‌شده‌ی یک خانواده‌ی آرژانتینی را به تصویر می‌کشد.

آریل دورفمن(Ariel Dorfman)

متولد ۱۹۴۲، دورفمن نویسنده، نمایشنامه‌نویس و فعال سیاسی است که آثارش به مسائل اجتماعی و سرکوب‌های سیاسی می‌پردازند. "مرگ و دختر" داستانی روان‌شناختی درباره‌ی عدالت، انتقام و حافظه‌ی جمعی است و "بیوه‌‌ها" به بررسی تبعات دیکتاتوری و نقش زنان در جوامع تحت ستم می‌پردازد.

مانوئل پوییگ (Manuel Puig)

مانوئل پوییگ در سال 1932 در آرژانتین به دنی آمد و یکی از مهم‌ترین نویسندگان قرن بیستم این کشور است. پوییگ در آثار خود از عناصر سینمایی، فرهنگ عامه و مسائل اجتماعی بهره می‌برد. او در سال ۱۹۹۰ در مکزیک درگذشت. پوئیگ به‌ویژه به دلیل توانایی‌اش در ایجاد تضادهای سیاسی و اجتماعی در قالب داستان‌های انسانی شناخته می‌شود.

رمان "نفرین ادبی بر خواننده این برگ‌ها"، که توسط احمد گلشیری به فارسی ترجمه شده‌است، رمانی است که فقط از طریق دیالوگ روایت می‌شود. 

جمع‌بندی

ادبیات آرژانتین بازتابی از تاریخ پرفرازونشیب این کشور است. نویسندگانی مانند بورخس، کورتاسار، ساباتو و پوییگ با آثار خود نه‌تنها فرهنگ آرژانتین، بلکه ادبیات جهان را تحت تأثیر قرار داده‌اند. با ویژگی‌هایی چون رئالیسم جادویی، نقد اجتماعی، پیچیدگی‌های متافیزیکی و روایت‌های ساختارشکنانه، این ادبیات یکی از غنی‌ترین و متنوع‌ترین سنت‌های ادبی در آمریکای لاتین محسوب می‌شود.

جهت خرید آثار نویسندگان آرژانتین و دیگر آثار داستان جهان، به سایت زی‌مون مراجعه نمایید.