رولد دال: نویسنده‌ی محبوب کودکان و بزرگسالان
زندگینامه رولد دال:
رولد دال (Roald Dahl) در 13 سپتامبر 1916 در کاردیف ولز به دنیا آمد. والدین او نروژی بودند، و دال نام خود را از کاوشگر مشهور نروژی، رولد آموندسن، الهام گرفته بود. پدرش در زمان کودکی رولد درگذشت، و مادرش نقش مهمی در تربیت او ایفا کرد. دوران کودکی او با ماجراجویی‌ها و خاطراتی از مدرسه‌های شبانه‌روزی انگلیسی همراه بود که در آثار آینده او، به ویژه در کتاب "پسر" (Boy) بازتاب پیدا می‌کند.
وی در مدرسه‌ی شبانه‌روزی تحصیل کرد و بعد از اتمام مدرسه، تصمیم گرفت به دانشگاه نرود و به جای آن به ماجراجویی‌های مختلف بپردازد. در دهه 1930، او به آفریقا سفر کرد و با آغاز جنگ جهانی دوم، دال به نیروی هوایی سلطنتی پیوست و به عنوان خلبان جنگنده خدمت کرد. او در جنگ، چندین سانحه هوایی را تجربه کرد و زخمی شد.
رولد دال بعد از جنگ و در دوران بهبودی، شروع به نوشتن داستان‌های کوتاه کرد. اولین داستان او در سال 1942 منتشر شد. در ابتدا او داستان‌هایی برای بزرگسالان می‌نوشت که اغلب دارای پیچش‌های تاریک و عجیب بودند. اما شهرت جهانی او بیشتر به‌خاطر کتاب‌های کودکانش است.
او اولین کتاب کودکانه‌اش با عنوان "جیمز و هلوی غول‌پیکر" (James and the Giant Peach) را در سال 1961 منتشر کرد. سپس آثار کلاسیکی مانند "چارلی و کارخانه‌ی شکلات سازی" (Charlie and the Chocolate Factory) ، "ماتیلدا" (Matilda) و "غول بزرگ مهربان" (The BFG) را نوشت که جایگاه ویژه‌ای در ادبیات کودکان پیدا کردند.
دال در سال 1953 با بازیگر آمریکایی پاتریشیا نیل ازدواج کرد و آنها پنج فرزند داشتند. زندگی شخصی دال با تراژدی‌هایی همراه بود، از جمله مرگ دخترش اولیویا به علت سرخک در سال 1962 و آسیب جدی مغزی پسرش تئو در یک تصادف. این وقایع تأثیر زیادی بر دال گذاشتند و او را به فعالیت‌های خیریه و تحقیقاتی در حوزه پزشکی و بهداشت کودکان ترغیب کردند.
وی پس از جدایی از پاتریشیا در سال 1983 با فیلیسیتی کراسلند، تهیه‌کننده‌ی فیلم ازدواج کرد. فیلیسیتی فیلم "ماتیلدا" را که از آثار همسرش بود، تهیه کرد.
رولد دال در طول زندگی خود جوایز و افتخارات زیادی کسب کرد. آثار او به بیش از 50 زبان ترجمه شده‌اند و در سراسر جهان میلیون‌ها نسخه از آنها به فروش رسیده است. بسیاری از کتاب‌های او به فیلم‌ها، نمایش‌ها و انیمیشن‌های موفق تبدیل شده‌اند.
رولد دال در تاریخ 23 نوامبر 1990 در سن 74 سالگی در آکسفورددرگذشت. او را به عنوان یکی از برترین نویسندگان ادبیات کودک و نوجوان در قرن بیستم می‌شناسند، و آثار او همچنان محبوبیت زیادی در میان کودکان و بزرگسالان دارند.
میراث رولد دال همچنان زنده است. آثار او نه تنها برای خواندن لذت‌بخش هستند، بلکه به عنوان منابع مهم آموزشی و تفریحی در ادبیات کودکان به شمار می‌آیند. بنیاد “Roald Dahl's Marvellous Children's Charity” که توسط او تأسیس شد، همچنان به حمایت از کودکان بیمار و نیازمند ادامه می‌دهد.
مهم‌ترین آثار رولد دال:
رولد دال آثار بسیار مشهوری خلق کرده که در طول زمان به کلاسیک‌های ادبیات کودکان تبدیل شده‌اند. در زیر به مهم‌ترین آثار او اشاره شده است.
چارلی و کارخانه شکلات سازی:
این کتاب یکی از مشهورترین آثار رولد دال است و داستان پسر فقیری به نام چارلی را روایت می‌کند که شانس ورود به کارخانه شکلات‌سازی شگفت‌انگیز ویلی وانکا را پیدا می‌کند. کتاب با شخصیت‌های خلاقانه و درس‌های اخلاقی ماندگار، محبوبیت بسیار زیادی دارد. این داستان به فیلم‌ها و تئاترهای متعددی تبدیل شده است.
جیمز و هلوی غول‌پیکر:
این کتاب درباره پسری به نام جیمز است که با خوردن جادوی اسرارآمیز، وارد ماجراجویی درون هلو غول‌پیکر می‌شود. این اثر نیز با داستان خیالی و شخصیت‌های منحصر به فرد، یکی از کتاب‌های معروف دال است.
ماتیلدا:
داستان دختری باهوش به نام ماتیلدا که از هوش و قدرت‌های ذهنی خود برای مقابله با والدین بی‌فکر و معلم ظالمش استفاده می‌کند. این کتاب به یکی از نمادهای فرهنگ عامه تبدیل شده و به فیلم و موزیکال موفقی نیز تبدیل شده است.
غول بزرگ مهربان:
این کتاب درباره دختری به نام سوفی و غولی مهربان است که او را به دنیای غول‌ها می‌برد. داستان به مضامین دوستی و شجاعت پرداخته و به یکی از کتاب‌های محبوب کودکان تبدیل شده است. این داستان نیز به فیلم سینمایی تبدیل شده است.
جادوگران:
داستانی درباره گروهی از جادوگران که نفرت خاصی از کودکان دارند و می‌خواهند آنها را نابود کنند. قهرمان داستان پسری است که با کمک مادربزرگش به مقابله با جادوگران می‌پردازد. این کتاب به دلیل تخیّل قوی و شخصیت‌های جذابش محبوبیت زیادی دارد.
آقای فاکس شگفت‌انگیز:
داستان درباره یک روباه زیرک به نام آقای فاکس است که با دزدیدن غذا از سه کشاورز شرور، خانواده‌اش را نجات می‌دهد. این کتاب نیز به فیلم انیمیشنی محبوبی تبدیل شده است.
ویژگی‌های آثار رولد دال:
رولد دال به خاطر زبان خلاقانه و تصاویر خیالی خود شهرت دارد. داستان‌های او اغلب سرشار از ماجراجویی، تخیّل و شخصیت‌های عجیب و غریب هستند. در آثار به موضوعاتی مثل قدرت تخیّل، آزادی فردی و شکست دادن بدی‌ها، با طنزی تلخ پرداخته‌می‌شود. در اینجا به برخی از ویژگی‌هایی که آثار رولد دال را از کتاب‌های دیگر نویسندگان کودک، متمایز می‌کند، اشاره می‌کنیم.
طنز سیاه و طنز خاص:
یکی از بارزترین ویژگی‌های آثار دال، استفاده از طنز سیاه است. او داستان‌هایش را با شوخ‌طبعی خاصی ترکیب می‌کند که گاهی تاریک و حتی بی‌رحمانه به نظر می‌رسد، اما این طنز سیاه همیشه همراه با درون‌مایه‌های اخلاقی و پیام‌های مهم برای مخاطبان است. این نوع طنز در داستان‌های کودکانه کمتر دیده می‌شود و همین موضوع او را از دیگر نویسندگان متمایز می‌کند.
شخصیت‌های غریب و متفاوت:
دال در خلق شخصیت‌های خاص و عجیب مهارت دارد. شخصیت‌های او، چه کودکان باشند چه بزرگسالان، همیشه جذاب، پیچیده و اغلب غیرمتعارف هستند. برای مثال، شخصیت‌های مانند ویلی وانکا در چارلی و کارخانه شکلات‌سازی یا غول بزرگ مهربان در غول بزرگ مهربان نمونه‌هایی از این شخصیت‌های منحصر به فرد هستند. دال توانسته با خلق شخصیت‌هایی که اغلب با دنیای واقعی فاصله دارند، تخیل و خلاقیت کودکان را تحریک کند.
ترکیب واقعیت و خیال:
دال توانایی عجیبی در ترکیب دنیای واقعی و عناصر تخیلی دارد. در بسیاری از آثار او، داستان‌ها در محیط‌های کاملاً روزمره و واقعی شروع می‌شوند، اما به تدریج عناصر خیالی و جادویی به داستان اضافه می‌شوند. این ترکیب، خوانندگان را به راحتی در داستان‌های او غرق می‌کند و آنها را به دنیای پرماجرای خیال و واقعیت می‌برد.
تصاویر و جزئیات خلاقانه:
داستان‌های دال مملو از تصاویر خلاقانه و تخیل پویا هستند. او با جزئیات دقیق و استفاده از توصیفات زنده، دنیایی خیالی خلق می‌کند که خواننده را به دنیای داستان می‌کشاند. استفاده از غذاهای خیالی در کتاب‌هایی مانند چارلی و کارخانه شکلات‌سازی، یا وسایل عجیب و تکنولوژی‌های خیالی در آثارش، به تخیل خواننده کمک می‌کند تا مرزهای واقعیت را گسترش دهد.
نمایش بی‌رحمی جهان واقعی:
برخلاف بسیاری از نویسندگان کودک، دال از نشان دادن بی‌رحمی‌های دنیای واقعی هراسی ندارد. در آثار او شخصیت‌های منفی، مثل جادوگران یا بزرگسالان ظالم، بسیار بی‌رحم هستند و کودکان باید با شجاعت و هوش خود به مقابله با آنها بپردازند. این بی‌پرد‌گی باعث می‌شود که کودکان با مفاهیم جدی زندگی، مثل ظلم و عدالت، به شکلی خلاقانه و نه ترسناک آشنا شوند.
تمرکز بر کودکان باهوش و مستقل:
بسیاری از داستان‌های دال شخصیت‌های کودکانی را به تصویر می‌کشد که باهوش، مستقل و شجاع هستند. این کودکان اغلب از بزرگسالان اطراف خود باهوش‌تر و قوی‌تر هستند و در نهایت با تلاش و تدبیر خود بر مشکلات غلبه می‌کنند. شخصیت‌هایی مثل ماتیلدا یا چارلی نمونه‌های بارزی از این قهرمانان کودک هستند. این موضوع، پیام مهمی را به کودکان القا می‌کند که می‌توانند با اعتماد به نفس و هوش خود مشکلات را پشت سر بگذارند.
پیام‌های اخلاقی و عدالت‌خواهانه:
اگرچه دال از طنز و تخیل برای سرگرم کردن مخاطبان استفاده می‌کند، اما آثار او همیشه دارای پیام‌های اخلاقی عمیق هستند. در بسیاری از کتاب‌های او، شخصیت‌های بد و ظالم به طرز قاطعانه‌ای مجازات می‌شوند و شخصیت‌های خوب و نیکوپندار پاداش می‌گیرند. این تاکید بر عدالت و انصاف، یکی از ویژگی‌های اساسی آثار اوست.
ساختارهای ساده و روان:
دال از زبان ساده و روان برای بیان داستان‌های خود استفاده می‌کند. اگرچه موضوعات گاه پیچیده هستند، اما ساختار داستان‌ها به گونه‌ای طراحی شده است که کودکان و نوجوانان به راحتی می‌توانند با آنها ارتباط برقرار کنند و مفهوم آنها را درک کنند. این ساختار روایی ساده و در عین حال جذاب، او را به یکی از محبوب‌ترین نویسندگان کودک تبدیل کرده است.
انتقاد از بزرگسالان ظالم:
یکی دیگر از ویژگی‌های بارز آثار دال، انتقاد از بزرگسالان ظالم و بی‌رحم است. در بسیاری از داستان‌های او، شخصیت‌های بزرگسال مانند والدین یا معلمان با رفتارهای غیرعادلانه و زورگویانه توصیف می‌شوند. این نگاه انتقادی به جهان بزرگسالان، خوانندگان جوان را تشویق می‌کند که با شجاعت به مقابله با ناعدالتی‌ها بپردازند.
تجربیات شخصی دال:
بسیاری از آثار دال تحت تأثیر تجربیات شخصی او، به ویژه دوران کودکی و تجربیات او در مدرسه‌های شبانه‌روزی و جنگ جهانی دوم، قرار دارند. این تجربیات به او کمک کردند تا داستان‌هایی خلق کند که هم واقع‌گرا و هم تخیلی باشند و از عمق عاطفی و انسانی بالایی برخوردار شوند.
نظریات رولد دال درباره‌ی نویسندگی:
(بخشی از گفتگوی روزنامه‌نگاری به نام ریموند استون با رولد دال در سال 1988)
"من همیشه در یک کلبه کوچک در باغ می‌نویسم. این مکان کوچکی است که می‌توانم کاملاً خودم را از دیگران جدا کنم. هر صبح با یک مداد تیز و دفترچه‌ای از کاغذ زرد رنگ به کلبه می‌روم و شروع به کار می‌کنم. از ساعت ۱۰ صبح تا حدود ۱۲ ظهر می‌نویسم، سپس برای ناهار توقف می‌کنم. بعد از ناهار دوباره به کلبه برمی‌گردم و از ساعت ۲ بعدازظهر تا حدود ۴ کار می‌کنم. متوجه شدم که فقط می‌توانم دو ساعت در هر نوبت کار کنم، وگرنه تمرکزم را از دست می‌دهم. نویسندگی یک کار بسیار تنهایی است.
من همیشه با مداد روی کاغذ می‌نویسم. این کار حس صمیمانه‌تری دارد. وقتی می‌نویسم، می‌توانم کلمات را حس کنم. مداد به من این امکان را می‌دهد که فکر کنم و دوباره آنها را بررسی کنم. من همیشه در حال بازنویسی هستم. بعضی جاها را خط می‌زنم و دوباره می‌نویسم. من مدام با کلمات بازی می‌کنم تا زمانی که درست به نظر برسند.
ایده‌ها از همه جا می‌آیند. کنجکاوی نسبت به دنیا بسیار مهم است. من همیشه مردم را تماشا می‌کنم، به گفتگوها گوش می‌دهم و به جزئیات کوچک دقت می‌کنم. بهترین داستان‌ها اغلب از کوچک‌ترین ایده‌ها شروع می‌شوند. هرگز نمی‌دانید الهام از کجا می‌آید، اما باید آماده باشید وقتی که می‌آید. همیشه یک دفترچه یادداشت با خودم دارم و هر ایده‌ای که جالب به نظر برسد را یادداشت می‌کنم. گاهی یک ایده سال‌ها در آن دفترچه می‌ماند تا این‌که بفهمم چگونه آن را به داستان تبدیل کنم.
چه برای کودکان و چه برای بزرگسالان بنویسم، به داستان به یک شکل نزدیک می‌شوم. یک داستان خوب، داستان خوبی است، مهم نیست که مخاطب آن کیست. چیزی که مهم است این است که طرح داستان، قوی باشد و شخصیت‌ها جذاب باشند. کتاب‌های کودکان باید سریع پیش بروند و پر از ماجراجویی باشند تا توجه خوانندگان جوان را جلب کنند، اما به جز آن، اصول داستان‌نویسی یکسان است."
ویژگی‌های منحصر به‌فرد آثار رولد دال باعث می‌شود که او نه تنها به عنوان یکی از برجسته‌ترین نویسندگان کودک شناخته‌شود، بلکه آثارش برای بزرگسالان نیز لذّتبخش و آموزنده باشد.
برای خرید آنلاین کتاب می‌توانید به زی‌مون مراجعه نمایید.